zondag 10 mei 2015

Waarom we een Gigafactory in Genk moeten bouwen

Een mondiaal klimaatakkoord eind 2015 in Parijs is zo goed als zeker: de EU is voortrekker, China en de VS hebben hun kar gekeerd en hernieuwbare energie is aan een onstuitbare opmars bezig. Daar komt nu nog bij dat Tesla met zijn batterijtechnologie een echte gamechanger in de markt zet. Tesla zal de blueprints van deze doorbraaktechnologie én haar productiefabriek, de 'Gigafactory', patentvrij publiceren. CEO Elon Musk doet dit om de duurzame energierevolutie twee versnellingen hoger te schakelen en zoekt wereldwijd partners.
De klassieke olieraffinage zit dus op een doodlopend spoor. België moét op zoek naar een nieuwe en toekomstgerichte exportniche. De vraag naar batterijen zal in deze nieuwe context quasi onverzadigbaar zijn. Door de sluiting van Ford Genk is er een gigantisch industrieterrein vrij, op een boogscheut van 'Energyville'. Een 'Gigafactory' in Genk is dan ook het wervend 'cleantech'-toekomstproject waar België nood aan heeft.
Investeren we verder in shoppingcentra, casino's, voetbalstadions of in de bouw van de cleantech-fabriek van de 21ste eeuw en 6500 hoogwaardige export-jobs?




De Powerwall en Powerpack: 'deeply disruptive'
30 april 2015: visionair ondernemer Elon Musk zet met de lancering van Tesla Energy de energiewereld op zijn kop. Duurzame én betaalbare batterijen waren tot dan het ontbrekende puzzelstuk in een energiesysteem op basis van zon en wind. Tesla's Powerwall en de oneindig schaalbare Powerpack overklassen concurrerende batterijopslag met een factor drie. Performante én betaalbare opslag van hernieuwbare energie is geen verre toekomstdroom, maar realiteit (*).

'De laconieke houding waarmee CEO Elon Musk tijdens zijn presentatie verwijst naar bestaande fossiele elektriciteitsproductie, is ontwrichtend'

Did Tesla Just Kill Nuclear Power?
De combinatie van de Powerpack en de eerder in prijs gekelderde zonnepanelen maken in sommige regio's nieuwe klassieke elektriciteitscentrales overbodig.
Met de Powerwall wordt het mogelijk om voor € 10 000 elk gunstig dak in België met zonnepanelen uit te rusten. Dit is momenteel niét mogelijk omdat er bij PV-panelen een stroompiek rond de middag is wanneer het verbruik laag is, wat nu al voor overbelasting op het net zorgt.
Bij een 100% duurzame energieomslag moeten we, naast investeringen in windenergie, op de meeste van onze daken PV-panelen plaatsen: de oppervlakte is gigantisch en de financiële slagkracht zit in België bij de huishoudens. Gezinnen hebben er ook zelf baat bij: op een klein restverbruik in de kortste maanden van het jaar na, wekken zij hun elektriciteit zelf op, met een degelijke isolatie en warmtepomp zelfs al hun energie. De restvraag kan opgevuld worden door andere oplossingen zoals power-to-gas.

Tesla's Gigafactory: 'The Economics Are a No-Brainer’
Musk besefte al snel dat bij de geplande lancering van een elektrische middenklasse-wagen, de huidige wereldwijde batterij-productiecapaciteit schromelijk te kort zou schieten. De meest logische én winstgevende oplossing: zélf een gigantische batterijfabriek bouwen: de Gigafactory 1. Deze 'cleantech'-fabriek van zo'n 929 000 m² zal voor 2/3 autobatterijen, en voor 1/3 opslagbatterijen produceren. De innovativiteit én schaalgrootte van deze plant zullen de kosten van batterijen verder doen dalen.
Tesla zal de blueprints van deze productiefaciliteit publiek maken in de open source traditie. Musk beseft dat de huidige vorm van intellectueel eigendomsrecht snelle transities alleen maar in de weg staat.  Voor een commerciële onderneming is dit een ongelooflijke stap, maar wel een nodige willen we de beschaving veilig stellen.
Tesla beschouwt de Gigafactory daarnaast als een 'product', een gigantische machine, die liefst ook door andere partijen gebouwd zal worden. Musk gaat er vanuit dat Tesla op zijn eentje niet de 2 miljard Powerpacks kan maken die de wereld nodig heeft in zijn zonne-energie-scenario.

"Steenkool, olie en gas zijn definitief passé. Meer nog dan de technische doorbraak, betaalbare energieopslag voor iedereen, telt de verbeelding van het toekomstig energiemodel. Voortaan is de kern van het hernieuwbare energiemodel voor iedereen bevattelijk, aantrekkelijk en verbazingwekkend dichtbij." 

Ford Genk en de Gigafactory: een unieke kans
Als er in de VS nog een toekomst is voor industriële tewerkstelling, dan in België ook. We kunnen niet enkel leunen op R&D en kleinschaligheid: industriële productie en export zijn een must voor het behoud van onze welvaart. De oude Ford terreinen zijn uitermate geschikt voor een groene, arbeidsintensieve productiefaciliteit in het hart van Europa:
  • oppervlakte (1,4 miljoen m²) en industriële invulling
  • nabijheid van hét kenniscentrum rond duurzame energie Energyville en materialenspecialisten Umicore, Solvay, Tessenderlo Chemie
  • uitstekende ontsluiting via water, spoor en weg
  • kapitaal, brains & handen: troeven van België 
Als we onze grote industriële terreinen verder laten versnipperen, zijn we niet langer concurrentieel in de economie van morgen. Schaalgrootte is cruciaal in de wereldwijde concurrentieslag. De Tiense zonnepanelenfabrikant Photovoltech en spinoff van IMEC maakte zelfs zonder dumpingprijzen geen kans tegen de grote Aziatische plants.

 Groeiscenaro's PV-markt wereldwijd. De grote doorbraak van de PV-markt moet nog komen. Voor batterijen is de evolutie gelijkaardig.

Uitdagingen
Wat mag dat kosten? De bouw van de Gigafactory 1 in de VS vergt zo'n $ 5 miljard, maar levert 6500 hoogwaardige 'export'-jobs op. Dat is een koopje vergeleken met het potentiële Saudische ERS project in de Haven van Antwerpen: 900 jobs voor € 3,7 miljard.
Het binnenhalen en uitwerken van zo'n project is een job voor politici en ondernemers, alvast wel enkele bedenkingen.
  • De Gigafactory in Genk hoeft geen Tesla-vestiging zijn. Idealiter is de bouwheer een Europese, Airbus-achtige constructie voor hernieuwbare energie, zoals president Hollande voorsteldeDit vergt echter tijd. 
  • Er kunnen in het kader van SALK alvast enkele grote spelers gezocht worden om dit project te financieren en zich op deze markt te smijten, bvb. investeringsfondsen, GIMV, Solvay, Umicore, Tessenderlo Chemie, ... 
  • Een alternatief is BMW/VW, in zoverre zij niet liever in Duitsland produceren, ook zij zijn intussen met een huisbatterij bezig.
  • Wereldwijd was er nog nooit zoveel kapitaal voorhanden. Aanvullend kan ook de Belgische spaarder ingeschakeld worden, we sparen, mede dankzij onze petrochemie, nog steeds € 24 miljard/jaar. Het mediaanvermogen van de Belg is intussen het tweede grootste ter wereld.
  • We mogen niet te lang dralen, want de rest van Europa zit niet stil. Tesla opent binnenkort zijn tweede vestiging in Nederland... 
  • Natuurlijk moet er dan iets aan onze loonkost gebeuren, we hebben momenteel de duurste werknemer in de Europese industrie! Politici: stop met aanmodderen, maar voer een tax-shift van zo'n € 10 miljard door. 

Alternatieven
De hernieuwbare energieomwenteling vraagt meer dan batterijen alleen. We kunnen de schaalgrootte van een site als Ford Genk, of de ruimte in de Haven van Antwerpen (Opel), ook gebruiken om pv, windmoldens, elektromotoren, warmtepompen, enz. te produceren. Zo is er het Europese initiatief xGWp – European Gigawatt Fab ("gigawatt-scale photovoltaics factory"). EU PV roept ook op tot een "new dawn for large-scale PV manufacturing in Europe". Dan moet de Europese Commissie wel alles op alles zetten om te vermijden dat Chinese staatssteun en dumping onze industrie opnieuw kapotmaakt.





(*) Powerpack specificaties: te mooi om waar te zijn?
De meeste analisten verwachtten dat Tesla een log batterijsysteem zou presenteren van rond de $10 000. De Powerwall is echter knap, compact, kost slechts $3500, heeft een rendement van 92%, slaat 10kWh op én heeft 10 jaar garantie. Smartgrid-autoriteit Ronnie Belmans spreekt van een echte doorbraak en ook prof. energiepolitiek Catherine Mitchell spreekt van een 'tipping point'.
Tot nu heeft er nog niemand zo'n Powerpack kunnen testen, behalve Tesla zelf in 300 woningen. We kunnen echter vertrouwen op specificaties van Tesla en CEO Elon Musk. Musk heeft als ondernemer, uitvinder, ingenieur en investeerder een ongelooflijke trackrecord:
  • Hij richtte Paypal op, de meest succesvolle online bank, die hij verkocht voor $1 miljard.
  • Musk neemt de klimaatuitdaging zeer ernstig. Toen hij zag dat GM, Toyota enz. geen degelijke elektrische wagens op de markt brachten, richtte hij vanuit het niets Tesla op. Hij is er nog steeds CEO en product architect.
    De Tesla Model S is nu veruit de beste elektrische wagen op de markt, waar BMW, Audi, VW, ...  nog geen antwoord op hebben.
  • Hij is stichter, CEO én hoofdontwerper van "SpaceX", dat verbazend snel uitgroeide tot de meest succesvolle private raketlanceerder (bevoorraadt nu ook ISS).
  • Hij is voorzitter van Solarcity, de grootste installateur van zonnepanelen in de VS en binnenkort waarschijnlijk ook de grootste producent

    Voor wie meer wil weten, zie deze (grappige)  schets van en interview met het fenomeen Musk.

    "to this day, the four entities in history who have managed to launch a spacecraft into orbit and successfully return it to Earth are the US, Russia, China and SpaceX"
<<Terug